डिभिजन वन कार्यालय, भोजपुर

Previous Next

संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक मुलुक नेपालका सात वटा प्रदेशहरूमध्ये पूर्वी क्षेत्रमा रहेको कोशी प्रदेश अन्तर्गतको भोजपुर जिल्ला मध्यपहाडी भूभागमा अवस्थित छ । २ वटा नगरपालिका र ७ वटा गाउँपालिका भएको यस जिल्लाको कुल क्षेत्रफल १५०७ वर्ग कि.मि. रहेको छ ।  समुद्र सतहदेखि १५३ मि. उचाईमा रहेको हसनपुर देखि ४१५३ मि. उचाईमा रहेको सिलिचुसम्म फैलिएको यस जिल्लामा सुन्दर रमणीय प्राकृतिक दृश्य भएका स्थान तथा धार्मिक सांस्कृतिक महत्वका स्थानहरु छन् । यसमा खासगरी सिद्धगुरु षडानन्दको आश्रम भएको दिङ्गला क्षेत्र जहा रुद्राक्षको प्राकृतिक वन रहेको छ, सिद्धकाली मन्दिर, टक्सार वजार, नाँगछाँगा, ट्याम्केडाँडा, सेल्मेडाँडा आदि हुन् । भोजपुर जिल्ला परम्परा देखिनै भोजपुरे खुकुरी, तामा, पित्तलका हस्तकलाका सामान, ढाका कपडा उत्पादन गर्ने जिल्लाको रुपमा प्रसिद्ध छ । यस जिल्लाको अधिकाँश भू-भाग पहाडी क्षेत्रमा पर्दछ । 

यस जिल्लाको ईतिहास अनुसार पृथ्वी नारायण शाहले माझ किराँत विजय गर्दै आउँदा यस ठाउँलाई जितेपछि जितेको खुशियालीमा ठूलो भोज आयोजना भएको र बाँकी रहेको खाना यही ठाउँमा पुरेर गएको हुनाले यसको नाम “भोजपुर” रहन गएको किम्वदन्ती रहेको छ । यद्यपि यस भेगलाई त्यसअघि प्रसिद्ध धार्मिक स्थल सिद्धकालीको नाम अनुसार सिद्धपुर रहेको थियो । अर्को भनाई अनुसार पहिले यस जिल्लाको उच्च पहाडी क्षेत्रको जंगलमा भोजपत्रको रुखहरु प्रशस्त पाईने हुनाले यसको नाम “भोजपुर” रहन गएको भन्ने पनि लोकोक्ति रहेको पाईन्छ । नेपालको एकीकरणपछि पूर्वी गौँडा धनकुटाबाट यो क्षेत्र प्रशासित भएपनि माझ किराँतको नामले पुकारिन्थ्यो । राणाकालीन समयमा पूर्व ४ नं. भोजपुर (माझ किराँत) एक प्रशासनिक एकाइ थियो । २०१९ सालमा प्रशासकीय क्षेत्र विभाजन गरेपश्चात् यो जिल्ला पहिले सगरमाथा, २०३२ सालदेखि कोशी अञ्चल र हाल कोशी प्रदेश अन्तर्गत पर्दछ र यसको सदरमुकाम भोजपुर बजार हो । यो बजार बसेको ठाउँ चारैतिरबाट देखिने खुल्ला डाँडामा रहेको र प्राकृतिक, प्रशासनिक एवं सामरिक दृष्टिकोणले गढी र अड्डा बन्न उपयुक्त भएको, प्रसिद्ध धार्मिक स्थल सिद्धकाली देवीको मन्दिर बजारमाथि रहनुकासाथै तलतिर खिकामाछा...